کتاب «رساله در تعریف، تبیین و طبقه‌بندی قصه‌های عرفانی» نوشته قاسم هاشمی‌نژاد / انتشارات هرمس

هدف از نوشتن کتاب «رساله در تعریف، تبیین و طبقه‌بندی قصه‌های عرفانی» طرح یک مطالعه مقدماتی درباره قصه‌های عرفانی‌ است. بخش نخست کتاب کوششی است برای بازشناختن قصه‌های عرفانی و یافتن تمایزات میان قصه‌های عرفانی و غیرعرفانی یا عرفانی‌نما. بخش دوم به 2 گوهر یکپارچه و غیرقابل تفکیک ساختار و مضمون در قصه‌های عرفانی می‌پردازد. بخش سوم به مسئله مقوله‌بندی و تقسیمات قدمایی و زمینه اندیشگی چنین تقسیماتی اختصاص دارد. در این طیف وسیع آرا و عقیده که از انکار و نفی تا تأیید و تعظیم را در بر می‌گیرد، سخن گفتن از پدیده عرفان سخت است. تصور بسیاری از محققان بر این است که از قرن سوم هجری به سبب ظهور و شیوع علم و فلسفه در بین مسلمانان، اندک اندک تعلیمات نظری خاصی همچون وحدت وجود و فناء فی‌الله و بقاء بالله و امثال آن، داخل در تصوف شد و عرفان واقعی آغاز گشت. این درست است که آغاز عصر ترجمه و آشنایی اهل اندیشه با مقولات فلسفی و علمی که هم از پهلوی ساسانی و هم از سریانی به عربی درآمده بود، به رونق مباحث کمک کرد و دریافت‌های تازه‌ای را به میان آورد، اما هسته عرفان، همان جوهر دست‌خورده‌ای بود که دست‌نخورده باقی ماند. این‌که ابن سینا و دنباله‌روان او تا ملاصدرا در توسل به عرفان راه نجات برای فلسفه ‌می‌دیدند امری دیگر است. اما برای کسانی چون دکتر قاسم غنی این تصور پیش‌ آمده که عرفان واقعی با تصوف نظری آغاز شده است. بر اساس چنین برداشتی عرفان یک پدیده تکاملی از شاخه تصوف تلقی می‌شود که این برداشت درست نیست، یعنی تصوف طریقه‌ای‌ است از سیر و سلوک عرفان و هدف آن نیز عرفان است.
کتاب «رساله در تعریف، تبیین و طبقه‌بندی قصه‌های عرفانی» را قاسم هاشمی‌نژاد نوشته و انتشارات هرمس به سال 1401 در 202 صفحه برای چهارمین بار منتشر کرده است.