کتاب «‌‌‌‌‌‌‌‌‌تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام» نوشته احمد تفضلی / انتشارات سخن

کتاب «‌‌‌‌‌‌‌‌تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام» در حقیقت دائرةالمعارفی است که نویسنده دانشمند، احمد تفضلی، آن را با تبحر علمی و روشی درست و عالمانه و با احاطه و دسترسی کاملی که به منابع داشته است، آثار ادبی پیش از اسلام ایران را معرفی می‌کند. در این کتاب نه تنها درباره آثاری که در دسترس هستند بحث می‌شود، بلکه از هر موردی نیز که به نحوی با ادبیات پیش از اسلام ایران پیوند می‌خورد، سخن به میان می‌آید. بحث این کتاب از دوره مادها شروع می‌شود و به سده‌های نخستین پس از اسلام ختم می‌شود. کتاب شامل یک مقدمه کوتاه و بخش‌های مختلفی چون: ادبیات مادی، ادبیات فارسی باستان، ادبیات اوستایی، ادبیات دوره اشکانی، کتیبه‌های دوران ساسانی، ادبیات پهلوی، ادبیات مانوی، زبور پهلوی و ادبیات زبان‌های ایرانی میانه شرقی تشکیل می‌شود. کتاب‌نامه و اعلام نیز بخش‌های پایانی کتاب هستند. در بخش آثار مادی درباره داستان‌های متداول آن زمان بحث شده و خلاصه‌ای از این داستان‌ها نیز نقل شده است. در بخش ادبیات فارسی باستان کتیبه‌های بازمانده این دوران معرفی شده و درباره آن‌ها سخن گفته شده است. در بخش ادبیات اوستایی به تاریخچه تدوین اوستا، تفاوت میان اوستای گاهانی و اوستای متأخر و آثار بازمانده به زبان اوستایی پرداخته شده است. در بخش ادبیات دوره اشکانی ضمن اشاره به ادبیات شفاهی، کتیبه‌های پارتی، آثار بازمانده دو منطقه نسا و دورا اروپوس معرفی شده‌اند. در بخش کتیبه‌های دوران ساسانی کتیبه‌های دولتی و خصوصی مورد بحث قرار گرفته‌اند. در بخش ادبیات پهلوی که بخش عمده این کتاب است ترجمه‌ها و تفسیرهای اوستا به پهلوی، با بحث گسترده‌ای در مورد زند و پازند اشاره شده است. در قسمت اخلاقیات، به خصوص اندرزنامه‌ها مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در بخش ادبیات مانوی آثار مانوی مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌اند. در بخش ادبیات زبان‌های ایرانی میانه شرقی آثار بازمانده سغدی، نامه‌‌ها و آثار بودایی و مسیحیِ سغدی معرفی شده‌اند. کتاب‌نامه این کتاب هم به کتاب‌نامه فارسی و عربی، و کتاب‌نامه زبان‌های دیگر تقسیم شده است. در این بخش در مجموع حدود ۶۵۰ منبع معرفی شده است.
کتاب «‌‌‌‌‌‌‌‌‌تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام» را احمد تفضلی نوشته و انتشارات سخن به سال ۱۳۹۸ در ۴۵۲ صفحه برای هشتمین بار منتشر کرده است.