کتاب «از سیاحت در یک حماسه؛ منطق روایی و وحدت هنری در شاهنامه» نوشته محمود امیدسالار ترجمه مصطفی حسینی / انتشارات هرمسpoetics and politics of iran's national epic,the shahnameh

کتاب «‌‌از سیاحت در یک حماسه؛ منطق روایی و وحدت هنری در شاهنامه» تأملی است درباره شاهنامه، زمینه فرهنگی و تحقیقات انجام‌شده در باب آن، هم در ایران و هم در غرب. شاهنامه حماسه ملی ایران و تاریخ نژادی آن، بیان‌کننده داستان ایران از اولین شاهان و پهلوانان فرهنگی تا استیلای اعراب بر آن در قرن اول هجری است. شاهنامه در مقایسه با حماسه‌های اروپایی حجم چشمگیری دارد و همین حجم زیاد می‌تواند فهم ساختار کوه‌پیکر و شگفت‌انگیز آن را دچار مشکل کند. نکته‌ای که محمود امیدسالار به کرّات در کتاب حاضر مطرح می‌کند این است که سراینده شاهنامه، شاعری کاملاً فرهیخته است که برای عرضه‌داشت اثری هنری، نه رساله‌ای تاریخی، از یک منبع ادبی واحد استفاده کرد؛ بنابراین اهمیت این اثر اساساً به لحاظ ادبی است. اهم مطالبی که نویسنده در کتاب حاضر به آن‌ها پرداخته به این قرار است؛ فصل اول عمدتاً به زیر سؤال بردن برخی از مفروضات احتمالی اختصاص‌یافته که تقریباً به مدت یک قرن بر شاهنامه‌پژوهی حاکم بوده است. فصل دوم و سوم کتاب درباره تاریخ شاهنامه است. در فصل چهارم موضوع وفاداری فردوسی به منبع منثور کهن مطرح شده است. در فصل پنجم نویسنده شرح داده که چگونه محققان داخلی و خارجی به دلایل سیاسی یا روان‌شناختی، موجودیت و ماهیت منبع منثور فردوسی را تصرف کرده‌اند. در فصل ششم نویسنده به بررسی افسانه‌های متضاد و برخورد شاعر با ممدوحش، سلطان محمود غزنوی، پرداخته است. فصل هفتم درباره فردوسیِ انسان و هنرمند است؛ در این فصل زندگی‌نامه‌های ادبی و عرفی فردوسی از نو ارزیابی می‌شود و نویسنده تعدادی از تفاسیر مقبول را به پرسش می‌گیرد که ظاهراً با حقایق معروف زندگانی شاعر در تضاد است. در بخش دوم که از فصل هشتم تا یازدهم ادامه دارد نویسنده به بررسی متن شاهنامه و وحدت روایی و منطق ساختار روایی آن پرداخته است. در این بخش، داستان‌هایی را که محققان ماهیت تکه‌تکه شاهنامه می‌دانند، از نو بررسی شده‌اند. فصل آخر و نتیجه‌گیری هم خطوط مختلف مباحث نگارنده را به هم پیوند می‌زند.
کتاب «از سیاحت در یک حماسه؛ منطق روایی و وحدت هنری در شاهنامه» را محمود امیدسالار نوشته و مصطفی حسینی ترجمه کرده و انتشارات هرمس به سال ۱۴۰۰ در ۳۴۴ صفحه برای اولین بار منتشر کرده است.