کتاب «درآمدی به گفتمان‌شناسی» نوشته لطف‌الله یارمحمدی / انتشارات هرمس

لطف‌الله یارمحمدی در کتاب «درآمدی به گفتمان‌شناسی» گفتمان را معمولاً به ساخت یا بافت زبان در مراحل زبان اطلاق می‌کند و لذا تجزیه و تحلیل گفتمانی ساخت و بافت پاراگراف، مقاله، داستان، گفت‌وگو، آگهی، دعوت‌نامه، سرمقاله و حتی رباعی و قصیده را مورد بررسی و توصیف قرار می‌دهد. به تعبیری برای زبان 2 نوع ساخت می‌توان قائل شد. یکی ساخت کلان و دیگری ساخت خرد. ساخت کلان، به ویژگی‌های کلی که تا حد زیاد با گفتمان مطابقت دارد، و ساخت خرد به خصوصیات جزئی‌تر (معمولاً در سطح جمله) می‌پردازد. مهم‌ترين اهداف تحليل گفتمان را می‌توان به اين ترتيب خلاصه كرد. نشان دادن رابطه بين نويسنده، متن و خواننده، روشن ساختن ساختار عميق و پيچيده توليد متن يعنی جريان توليد گفتمان، نشان دادن تأثير بافت متن (واحدهای زبانی) و بافت موقعيتی (عوامل اجتماعی، فرهنگی، سياسی، تاريخی و شناختی) بر روی گفتمان، نشان دادن موقعيت و شرايط خاص توليدكننده گفتمان، نشان دادن بی‌ثباتی معنا يعنی معنا هميشه در حال تغيير است و هرگز كامل نيست و هيچ وقت به طور كامل درک نمی‌شود، آشكار ساختن رابطه بين متن و ايدئولوژی. تحليل گفتمان از بدو پيدايش همواره درصدد بوده است تا نشان دهد كه هيچ متن، گفتار يا نوشتاری بی‌طرف نيست، بلكه به موقعيتی خاص وابسته است. اين امر ممكن است كاملاً غيرعمدی و ناآگاهانه باشد، هدف عمده تحليل گفتمان اين است كه تكنيک و روش جديدی را در مطالعه متون، رسانه‌ها، فرهنگ‌ها، علوم، سياست، اجتماع و… به دست دهد. مبانی فكری اين روش همان پيش‌فرض‌های پسامدرن هستند. بسياری از زبان‌شناسان، تحليل گفتمان را نقطه مقابل تحليل متن دانسته‌اند. به اعتقاد اين عده، تحليل گفتمان شامل تحليل ساختار زبان گفتاری (مانند گفت‌وگو، مصاحبه و سخنرانی) و تحليل متن شامل تحليل ساختار زبان نوشتاری (مانند مقاله، داستان، گزارش) است. ديری نگذشت كه بعضی از زبان‌شناسان، اين مفهوم را در معناهای متفاوتی به كار بردند.
کتاب «درآمدی به گفتمان‌شناسی» را لطف‌الله یارمحمدی نوشته‌ و انتشارات هرمس به سال 1399 در 237 صفحه برای سومین بار منتشر کرده است.