کتاب «کیمیا» نوشته غلامرضا خاکی / انتشارات هرمس

کتاب «کیمیا» کتابی تحقیقی، تحلیلی و تاریخی برای روشن‌تر کردن ابعاد زندگی شمس و ماجراهای قونیه در ایام حضور اوست. همچنین شیوه ارتباط او با مولانا و اطرافیانش و چند و چون و عاقبت رابطه شمس‌ تبریزی با کیمیا که دختری از پروردگان حرم مولاناست در این کتاب با ارجاع به منابع مستدل آورده شده است. پس از دیباچه‌ای انتقادی درباره وضعیت پژوهش درخصوص شمس و مولانا، در 3 فصل اول، خواننده مختصری برای شناختن شمس و ارتباطش با مولانا خواهد خواند؛ این‌ها مقدمه‌هایی هستند برای فصل 4 که چگونگی و عاقبت رابطه او را با کیمیا، و روایت‌ها و تفسیرها را در این باره بررسی می‌کند. فصل 5 جست‌و‌جویی است درباره سرنوشت خود شمس. البته آقایان کزازی، سبحانی و سالاری‌نسب هم یادداشت‌هایی بر کتاب نوشته‌اند که روشن‌گرانه است. در این کتاب، با واکاوی منابع اصلی و درجه اولی که با موضوع زندگی مشترک شمس و کیمیا پیوند دارند، ابعاد موضوع بررسی و تلاش شده با پیش‌ نهادن اطلاعات مستند و استوار تاریخی، خواننده در نتیجه‌گیری یاری داده شده و با پیش‌ نهادن پرسش‌ها و فرض‌های تازه ترغیب ‌شود تا در مشهودات بازنگری کند. در هیچ یک از آثار مولوی خبری از کیمیا نیست بلکه فقط در «مقالات شمس»، «مناقب العارفین» افلاکی و «رساله سپهسالار» اشاره‌هایی شده و جالب است که سلطان ولد پسر مولانا نیز که جزئیات زندگی شمس و مولانا را سروده به این موضوع اشاره‌ای نکرده است. در این میان جمله‌هایی از شمس در مقالات، هم از علاقه شمس به کیمیا پرده برمی‌دارد، هم از وجود کشمکش‌هایی میان این داماد پیر و آن عروس جوان خبرهایی می‌دهد.
کتاب «کیمیا» را غلامرضا خاکی نوشته و مهدی سالاری‌نسب ویرایش کرده و انتشارات هرمس به سال 1399 در 312 صفحه برای سومین بار منتشر کرده است.