کتاب «راسل و مسئله معرفت» نوشته مرتضی قرایی گرگانی / انتشارات هرمس

در گذشته، فیلسوفان، در همه جامعه‌ها و سنت‌های دینی، ذهن و دستگاه شناخت انسان را مانند آینه و دوربینی می‌دانستند که اگر با روش‌های درست و مناسب به کار گرفته شود، اگر در شرایط مناسب در مواجهه با جهان خارج قرار گیرد و اگر مانع‌های احتمالی بین ذهن و شیء خارجی از میان برداشته شود، قادر به شناخت جهان خارج خواهد بود. بررسی نظریه‌های راسل در کتاب «راسل و مسئله معرفت» بیشتر متن‌محور بوده است تا تفسیرمحور؛ یعنی کانون بررسی‌های مرتضی قرایی گرگانی در نوشتن این کتاب آخرین تفسیر فیلسوفان از نظرات راسل نبوده، بلکه مستقیماً به نوشته‌های خود فیلسوف مراجعه کرده است. راسل مدعی است که تنها زمانی معرفت برای ما حاصل می‌شود که باور به گزاره‌ای صادق از طریق استنتاجی معتبر از مقدمه‌های صادق برآمده باشد؛ چنین تعریفی نه جامع است نه مانع. این کتاب 5 فصل دارد و نویسنده ابتدا گزارشی کوتاه از رویدادهای زندگی راسل و تحولات فکری و فلسفی‌اش در حوزه معرفت‌شناسی می‌دهد. در 4 فصل بعدی کتاب، به بررسی تعریف معرفت، باور، صدق و توجیه در آرا و نظریات راسل اختصاص یافته است. در فصل دوم تعریف سه‌جزئی معرفت که در واقع راسل آن را پذیرفته بود، بررسی شده است. در فصل سوم به دیدگاه راسل در دوره‌های گوناگون زندگی‌اش درباره باور، قسم‌های باور، محتوای باور، شک و ناباوری، قضیه، قضیه ذهنی و لفظی پرداخته شده است. فصل چهارم تعریف صدق، معنا و معیار صدق، گزارش راسل از نظریه‌های صدق، نظریه مطابقت، پراگماتیسم، احتمال و نقد آن‌ها و سرانجام رأی برگزیده فیلسوف، یعنی نظریه مطابقت با همه تحول‌های فیلسوف در آن باره را در بر می‌گیرد. در فصل پنجم بعد از بیان گزارشی از توجیه در قرن بیستم و نظریه‌های گوناگون درباره توجیه، تسلسل‌گروی معرفتی، مبناگروی معرفتی و بافت‌گروی معرفتی راسل در این ‌باره آورده شده است.
کتاب «راسل و مسئله معرفت» را مرتضی قرایی گرگانی نوشته و انتشارات هرمس به سال 1399 در 228 صفحه برای اولین بار منتشر کرده است.