کتاب «زبان فارسی معیار» نوشته ناصرقلی سارلی / انتشارات هرمس

یکی از بخت‌های ما ایرانیان این است که زبان ملی و زبان علمی‌مان یکی‌ است. ملت‌هایی در جهان و در کشورهای اطراف ما هستند که یا به ‌حکم اوضاع‌ و احوال تاریخی یا دانسته و به این گمان که اختیار کردن یک زبان اروپایی به‌ عنوان زبان علمی می‌تواند ایشان را در کار انتقال علوم و غلبه بر عقب‌ماندگی علمی موفق کند، زبان ملی خود را برای کاربردهای روزمره نگاه داشته‌اند و برای کاربردهای علمی، لااقل در سطوح دانشگاهی، یک زبان اروپایی را برگزیده‌اند. زیان‌های این گزینش به حدی است که بر فواید احتمالی آن می‌چربد. زبان‌ها مخصوصاً در جوامع بزرگ و پیشرفته، برحسب کاربردشان دارای تنوع بسیاری هستند. اهل زبان بسته به موقعیت جغرافیایی خود یا بسته به ویژگی‌های دیگری همچون سن و جنس و موقعیت اجتماعی‌شان دارای گونه‌های زبانی متفاوتی هستند؛ مثلاً در مورد زبان فارسی، گونه فارسی مشهدی با گونه فارسی اصفهانی تفاوت دارد، یا گونه زبانی زنان با گونه زبانی مردان در بسیاری موارد متفاوت است. همچنین اهل زبان بسته به رسمی‌ بودن یا دوستانه ‌بودن بافتی که در آن سخن می‌گویند از سبک‌های متفاوتی استفاده می‌کنند؛ مثلاً سبکی که آن‌ها در خانه و میهمانی‌های دوستانه به‌ کار می‌برند متفاوت از سبکی‌ است که در محیط‌های رسمی همچون دادگاه و دانشگاه از آن استفاده می‌کنند. گونه‌هایی از یک زبان که متناسب با بافت اجتماعی گفتار مورد استفاده قرار می‌گیرند، سبک‌های مختلف آن زبان به شمار می‌روند. معیارسازی هم به انتخاب یک گونه زبانی به‌ عنوان گونه معیار اطلاق می‌شود و هم به آماده‌سازی و تقویت گونه معیار برای انجام هرچه بهتر وظایفی که بر عهده دارد؛ تدوین فرهنگ‌های لغت و کتاب‌های دستور، تهیه واژه‌نامه‌ها و واژگان‌ها. اهمیت پژوهش در کتاب «زبان فارسی معیار» نوشته ناصرقلی سارلی هنگامی روشن‌تر می‌شود که بدانیم مباحث نظری درباره زبان معیار و معیارسازی به زبان فارسی بسیار اندک است.
کتاب «زبان فارسی معیار» را ناصرقلی سارلی نوشته‌ و انتشارات هرمس به سال 1399 در 366 صفحه برای دومین بار منتشر کرده است.