کتاب «عقلانیت و معنویت» نوشته غلامحسین ابراهیمی دینانی / انتشارات هرمس

کتاب «عقلانیت و معنویت» به بررسی جایگاه فلسفه اسلامی در برابر فلسفه مغرب‌زمین، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، حکمت اشراق، رابطه عرفان و فلسفه و عقلانیت و معنویت در اسلام می‌پردازد. طرح این عناوین اصولاً طرح مجموعه‌ای از سؤال‌های اساسی است. غلامحسین ابراهیمی دینانی می‌خواهد بداند که جایگاه فلسفه اسلامی در مقابل فلسفه مغرب‌زمین کجاست و با 2 فرض سعی دارد به سؤالات پاسخ دهد. یکی فرض تاریخ معرفت و تاریخ علم و تاریخ فلسفه و تفکر، و فرض دیگر تاریخ مسلسل و منظم و مرتب است که از نقطه‌ای آغاز شده و تا کنون ادامه دارد و در جهت تکامل و پیشرفت بوده است. تمامی این مباحث ذیل عناوین زیر شرح داده شده است: جایگاه فلسفه اسلامی، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، رابطه عرفان و فلسفه، حکمت اشراق و عقلانیت و معنویت در اسلام. بیشتر تعاریفی که برای عقل شده است جنبه فلسفی دارد، اما عقل از این فراتر است. عقل فلسفی است، یا ریاضی، یا علمی، یا سیاسی و عملی، که همه این‌ها به‌نوعی فلسفی‌اند؛ اگر عقلی در کار نبود نمی‌توان این حرف را زد. نویسنده می‌گوید عقلی که در چهارچوب ارسطویی، منحصر شود با ملت و شریعت کاملاً همخوان نیست، چون شرایع از چهارچوب ارسطویی بالاترند. این حرف درستی است، بله شریعت عقل دیگری است که همان عقل رحمانی است. عقل شریعت باطنی است، و همیشه باطن برتر از ظاهر است. اگر روایات می‌گوید عقل شریعت باطنی است، یعنی بالاتر از شریعت ظاهری است، چون باطن از ظاهر بالاتر است و اگر باطن نباشد ظاهر نیست.
کتاب «عقلانیت و معنویت» را غلامحسین ابراهیمی دینانی نوشته و انتشارات هرمس به سال 1400 در 157 صفحه برای چهارمین بار منتشر کرده است.