کتاب «مثنوی» سروده جلال‌الدین محمد بن محمد مولوی با مقدمه و تحلیل و تصحیح محمد استعلامی / انتشارات سخن

مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در طول حیات پربار خویش آثار متعدد و ماندگاری از خود به‌ یادگار گذاشته که قرن‌ها پس از وی، همچنان مورد توجه و اقبال صاحبان ذوق و معنی است. مهم‌ترین و معروف‌ترین اثر وی کتاب گران‌سنگ «مثنوی» است که با قصه نی و در واقع با اشاراتی پوشیده، با قصه او آغاز می‌شود. شکایت این نی نه فقط رنج‌نامه فراق روح سرکشی چون مولاناست که در حقیقت نقد حال ماست. حکایت نی و هبوط به عالم اسفل و مهجوریت از نیستان، اجمالی است که تفصیل آن را در سراسر مثنوی می‌توان ردیابی کرد و آنچه در تمام ۶ دفتر مثنوی و در تمام قصه‌ها و حکایت‌ها جریان دارد، مطالبی‌ است که در سرآغاز مثنوی و در ۱۸ بیت اول بیان می‌شود. مثنوی کتاب تعلیم نیز هست؛ تعلیم طریقت برای نیل به حقیقت. مولانا در این کتاب به تهذیب و تربیت انسان می‌پردازد و برای نیل به این هدف از قالب داستان و قصه استفاده می‌کند؛ از آن‌جا که داستان و حکایت و استفاده از وجه تمثیلی آن، هم جنبه لذت‌آفرینی و تأثیربخشی شعر حکمی و تعلیمی را تقویت می‌کند، هم می‌تواند معانی و معارفی را که فهم آن اندکی پیچیده و دور از ذهن عموم است، تا سطح ادراک عامه ساده و قابل درک کند، شاعر آمیختن شعر حکمی و تعلیمی با داستان را لازم شمرده و استفاده از آن را در شعر خود لحاظ کرده است‌. او در مثنوی مسئله یا موضوعی را که قصد تعلیم آن را دارد به صورت داستان یا نمایشی در‌می‌آورد تا جاذبه بیشتری یابد و سپس از آن داستان و حکایت نتیجه‌ای حکمی یا عرفانی یا اخلاقی بگیرد. در حقیقت طرح داستان برای او جنبه ثانوی دارد و هدف اصلی نتیجه‌گیری است. به عبارتی دیگر مولانا بی‌تردید طرح آگاهانه و مبتنی بر منطقی از پیش‌‌ سنجیده برای سرودن داستان‌های مثنوی درنینداخته، اما برای افزایش جذابیت و اثرگذاری و تعلیم معارف حکمی و اخلاقی از آن سود برده است. تا به امروز شرح‌ و تحلیل‌های بسیاری بر این اثر ارزشمند نوشته شده است؛ یکی از این شرح‌‌ها کتاب حاضر است که محمد استعلامی انجام داده و بر اساس نسخه‌های معتبر تصحیح کرده است.
کتاب «مثنوی» را جلال‌الدین محمد بن محمد مولوی سروده و محمد استعلامی آن را تصحیح کرده و بر آن شرح و تحلیل نوشته و انتشارات سخن به سال 1399 در 3440 صفحه در 7 جلد و برای یازدهمین بار منتشر کرده است.